کتاب صوتی یا کتاب گویا، پدیده ای بسیار شگفت بود که خدمات بسیاری به دوست داران کتاب عرضه داشت.کتاب صوتی در واقع متن کتاب است که توسط یک یا چند نفر خوانده و ضبط می شود. گاهی نیز خود نویسنده ی کتاب با صدای خود کتابش را ضبط می کند و در اختیار مردم قرار می دهد که به نظر می رسد بسیار جالب است و استقبال زیادی دارد.برای زیبایی و اثر گزاری بیشتر کتاب ممکن است با موسیقی متن یا جلوه های صوتی زیبا همراه باشد.
تاریخچه کتاب صوتی
تاریخچه ی تولید کتاب های صوتی به سال ۱۹۳۱ میلادی در ایالات متحده ی آمریکا بر می گردد. اولین بار این گونه کتاب‌ها برای نا بینایان با عنوان «پروژه کتاب برای افراد نابینا» طرح گردید و اولین کتاب صوتی حدود ۷۹ سال پیش در سال ۱۹۳۲ میلادی تولید شد. هم اکنون کتاب گویا پدیده ای شناخته شده برای همه است.این شکل ویژه از کتاب دسته بندی های زیادی را مثل داستان، مذهبی، رمان، هنری، علمی ، کودک و نوجوان ، آموزشی و…شامل می شود. با گذشت زمان نیز ناشران زیادی خواستار چاپ کتاب خود به این شکل شدند.در ایران سال ۱۹۲۹ توسط دکتر علی اصغرآموزگار که ایشان خود نابینا بودند ارائه شد و به سرعت مورد استقبال مردم قرار گرفت. امروزه شاهد رواج کتاب های صوتی میان مردم هستیم.
تولید کتاب گویا
چاپ و انتشار کتاب های کاغذی بسیار هزینه بر و مشکلات زیادی دارد و نیازمند نیرو، مواد و انرژی است، اما برای تولید کتاب صوتی به راوی و یک مکان مناسب برای ضبط نیاز است. هر کدام از این موارد باید خصوصیات لازم را داشته باشند ، مثلا راوی باید قدرت تکلم ،تلفظ صحیح، قدرت بیان، لحن مناسب و اجرای صحیح را داشته باشد. و مکان ضبط نیز باید عاری از هرگونه صداهای مزاحم و اضافی باشد که بتوان صدای راوی را به شکلی معقول ضبط نمود تا شنونده فهم درستی از متن کتاب داشته باشد و لذت کافی ببرد.
مزایای کتاب صوتی
۱.قابل حمل بودن: کتاب های کاغذی قابل حمل هستند اما به تعداد محدود برخلاف کتاب های صوتی که هر تعداد و حجمی را می توان با خود همراه داشت.در هر مکان و شرایطی که تمایل به خواندن کتاب داشته باشید می توانید کتاب خود را شروع کنید و لذت ببرید.
۲.کمک به یادگیری: گوش دادن باعث کمک به درک شنیداری خصوصا در کودکان می شود. اگر در خواندن کند هستید گوش دادن به کتاب های گویا سبب می شود کتاب های چاپی را سریع تر خوانده و درک کنید.
۳.تلفظ صحیح کلمات: در نسخه ی صوتی کتاب به دلیل اینکه راوی کتاب را برای شما می خواند، با تلفظ صحیح کلمات آشنا می شوید و تفاوت تلفظ کلمات در نسخه ی چاپی را متوجه شده و لغات جدیدی یاد می گیرید.
۴.کمک به محیط زیست: در نسخه ی چاپی به دلیل تأمین نیاز کاغذ برای چاپ کتاب نیاز به قطع بی رویه ی درختان است بنابراین کتاب های صوتی کمک بزرگی به حل این مشکل نموده اند.
۵.هزینه کمتر: نسخه ی چاپی کتاب ها با توجه به مخارج بالای چاپ و کاغذ هزینه های زیادی در بردارد اما کتاب های صوتی با در دسترس بوده و هزینه های پایین تری دارد.سایت سلطان چاپ یکی از برترین سایت ها در زمینه ی چاپ و انتشار کتاب، آماده ی خدمت رسانی به دوست داران کتاب می باشد.
۶.آرامش بخش بودن: کتاب صوتی باعث می شود برای مدت کوتاهی حواس خود را از محیط خارج پرت کنید و روی یک داستان جالب تمرکز کنید و وارد جهان دیگری شوید.در همه حال و هر جایی حتی مترو،هنگام آشپزی یا کارهای روزمره کتاب صوتی آماده شنیدن است.
بیشتر بخوانید : معرفی نکات کاربردی برای افزایش تمرکز در مطالعه
۷.کتابی ویژه برای نابینایان: کتاب صوتی در اصل کتابی ابداع شده برای افراد نابینا بوده است حتی افرادی که مطالعه برای چشمانشان ضرر دارد.
۸.بالا بردن سرانه ی مطالعه: کتاب صوتی اگر سهم کوچکی در بالا بردن سرانه ی مطالعه در کشور داشته باشد اتفاق بسیار خوبی است به این دلیل که در جامعه شلوغ امروزی که کمتر وقت برای مطالعه وجود دارد کتاب گویا توانسته است جایگاهی خوبی پیدا کند.
آیا تفاوت محسوسی بین مطالعه با چشم و مطالعه با گوش وجود دارد؟
طبق مطالعاتی که در سال ۲۰۱۶ صورت گرفت تفاوت آنچنانی بین مطالعه با چشم و گوش در فهم و به یاد آوری مطالب مشاهده نشد.روانشناسی شناختی اثبات کرده به یاد آوردن مطالب پس از خواندن نسخه ی چاپی بهتر از نسخه ی صوتی آن بوده است.با این حال کتاب صوتی کمک بزرگی به پرورش مهارت درک شنیداری کرده است.تولید کتاب صوتی و محبوبیت آن میان عده ای از مردم ،منتقدانی را نیز داشته است.افرادی که مخالف کتاب گویا هستند نظرات گوناگونی دارند. عده ای از آن ها می گویند که لذت خواندن کتاب چاپی بسیار بیشتر از نسخه ی صوتی آن است یا هنگام گوش دادن به کتاب چون تماس چشمی با کتاب وجود ندارد درک مبهمی از کتاب دارند.لمس صفحات کتاب به آن ها شوق بیشتری برای خواندن می دهد یا امکان نت برداری زمانی که به کتاب صوتی گوش می دهند وجود ندارد.عده ای نیز بیان می کنند همزمان چند کار را نمی توانند انجام دهند و زمانی که مشغول کاری هستند تمرکز کافی بر روی گوش دادن به کتاب ندارند.
بعضی از منتقدان می گویند با رواج کتاب صوتی، نسخه ی چاپی کتاب کم تر شده و یا ممکن است انتشار آن کاهش یافته و صنعت چاپ کتاب با مشکل مواجه شود.طبق مطالعات انجام شده برای به خاطر سپردن یک مطلب علاوه بر دیدن، مهارت شنیداری نیز کمک بسیاری در یادگیری آن و حافظه بلند مدت می کند.
نکته پایانی
این مهم را به خاطر بسپارید که هر ابداع و شیوه ی جدیدی برای ارتقاء سطح مطالعاتی در کشور و یا جهان باید انجام داد زیرا با بالا بردن سرانه ی مطالعاتی تغییرات بسیاری در فرهنگ و دانش مردم صورت می گیرد.عاشقان کتاب فرصت ها را برای ورود به این دنیای بی انتها مغتنم می شمارند.
